NÓI VỚI BA – MỘT BÀI THƠ CẢM XÚC VỀ ĐẠO LÀM NGƯỜI - Vũ Hồng

                 

Bài thơ Nói với ba (Trần Thị Quỳnh Hoa) được đăng ở một góc cuối thật “khiêm tốn” trên báo Giáo dục & Thời đại, ngày 05/10/2012. Tên tác giả thì lạ, nhưng tứ của bài thơ lại rất quen và chất chứa cảm xúc. Một hôm, gặp anh Phan Kỷ Sửu, anh cho biết, chị Quỳnh Hoa là một bác sĩ ở Tây Ninh, đã từng hoạ thơ với anh. Chị làm thơ Đường rất hay.

Nói với ba

Trần Thị Quỳnh Hoa

Trời giờ đang qua mùa hạ

Mình con nghe lạnh hơi thu,

Tiếng ve sầu kêu rỉ rả

Gợi nhớ về một lời ru

Những buổi chợ trưa mẹ vắng

Giọng ba trầm đục vô bờ

Ầu ơ…đi cùng năm tháng

Lớn dần ước vọng tuổi thơ

Nhớ ba bàn tay thô nhám

Cho con cả một trời hồng

Nhớ ba phong phanh áo mỏng

Cho con ấm trọn mùa đông

Có lưng gầy ba che chắn

Con quên đời lắm gió sương

Đâu hay dưới trời mưa nắng

Ngược xuôi ba lắm đoạn trường

Những đêm ba ngồi thao thức

Dáng gầy in bóng hắt hiu

Ba sợ đời con cơ cực

Ngọn đèn khêu nhỏ buồn thiu

Trời vẫn xanh màu trong nắng

Cháu ba giờ lớn khôn rồi

Chúng đang quỳ bên mộ vắng

Nghẹn ngào con gọi …”ba…ơi…”

 Trần Thị Quỳnh Hoa 
( Tây Ninh)

          Ba mùa hạ, thu, đông được nhắc qua các khổ thơ 1 và 3. Đến hết bài vẫn bặt tăm mùa xuân. Bài thơ không có mùa xuân?

          Hãy đọc và ngẫm ta sẽ cảm được cái tình ẩn sâu trong bài thơ. Mỗi câu 6 chữ. Bài thơ không trau chuốt từ ngữ. Hình ảnh rất gần với đời thường. Lời thơ mộc mạc. Âm hưởng bài thơ đượm buồn. Sự buồn man mác xen lẫn trong tâm của người đọc. Từng câu, từng chữ của bài thơ như lời trần tình với chính tác giả. Bài thơ bộc bạch một tình cảm sâu đậm trong tâm linh của người con đối với cha mình. Hình ảnh người cha được đặc tả với những chi tiết chọn lọc một cách tinh tường và sâu sắc. Mỗi khổ thơ là một mảng đời gắn quyện giữa ba và con từ khi con còn tấm bé cho đến trưởng thành.

Tiếng ve rỉ rả gợi cho con văng vẳng lời ru của ba ngày xưa thay mẹ vỗ về đưa đứa con yêu quý đi vào giấc ngủ: Tiếng ve sầu kêu rỉ rả/…Giọng ba trầm đục vô bờ/ Ầu ơ …đi cùng năm tháng…Tiếng ru còn đưa con đến với những ước vọng của tuổi thơ. Quên sao được đôi bàn tay thô nhám, phong phanh áo mỏng bọc cái lưng gầy của ba đã che chắn cho con vượt qua những chặng đường mưa nắng; đôi bàn chân trần gầy guộc ngược xuôi…lắm đoạn trường, đã bươn chải năm này tháng nọ cho con khôn lớn! Cho con cả một trời hồng… Khổ thơ thứ năm khắc đậm hình ảnh của ba lặng ngồi bên cạnh ngọn đèn khêu nhỏ để giữ yên cho con giấc ngủ. Dáng gầy in bóng hắt hiu/ Ba sợ đời con cơ cực. Nhìn ngắm khuôn mặt ngây thơ, nghe rõ tiếng thở non trẻ… , liệu mai sau đời con sẽ ra sao? Đây là tâm trạng, là nỗi lo chung của những ai đã từng làm cha, làm mẹ. Khổ thơ thật thấm thía biết bao! Chỉ mô tả giản đơn bằng hình ảnh rất thực mà sâu đậm chí tình của người cha đối với con. Nỗi lo chồng chất nỗi lo. Không biết con của ba có chịu nổi cơ cực không? Bao nhiêu cay đắng, chông gai, trắc trở...đang chờ đợi con. Đường đời có bằng phẳng đâu con! Lòng người cũng sâu thẳm khó lường!

          Giữa khổ thơ thứ 5 và khổ cuối là một khoảng lặng. Ý nghĩa của khoảng lặng này thật là vô cùng. Đó là qúa trình, là thời gian, là những ngày tháng lặn lội, là sự vươn lên của người con cùng với đời… và trưởng thành. Đến đây, tôi đã thấy hiện ra mùa xuân. Không phải mùa xuân của đất trời, mà là mùa xuân của kiếp người. Trời vẫn xanh màu trong nắng/ Cháu ba giờ lớn khôn rồi… Bốn câu thơ kết để lại trong người đọc sự thâm thúy về lẽ sống ở đời: phải biết sống cho phải đạo. Phải làm tròn trách nhiệm của người con sao cho xứng đáng với công ơn trời bể của người đã chịu bao cơ cực cho ta nên vóc, nên người. Có mùa xuân nào vui hơn với lớp con cháu trưởng thành? Đó chính là sự mong đợi của bao đấng sinh thành. Chắc hẳn người cha mát lòng nơi chín suối khi đàn con cháu biết sống với đạo làm người.

Nói với ba đã khơi dậy trong mỗi chúng ta về tính nhân văn cao cả, tình cảm thiêng liêng của cha –con, là bản “báo cáo” về sự trưởng thành của phận làm con. Đồng thời bài thơ còn là lời khuyên: Hãy biết giá trị và trân trọng những gì mình đang nhận, để rồi biết sống sao cho ra sống, xứng đáng với những gì mình đã nhận.
VŨ HỒNG